- Давраҳои тартиб додани тестҳо – Тайёр кардани лоиҳа аз рӯи бобҳои асосии фанҳои таълимӣбо рӯйхати дастовардҳои таълимӣбарои тартиб додани тестҳо.- Маҷмӯи воситаҳое, ки асоси азхудкунии маҳоратро дар ин боб ташкил медиҳад, нишон дода мешавад.- Барои ҳар як боби маҷмӯаи таълимӣ якчанд намуд масъалаҳо тайёр карда мешаванд, ки аз масъалаҳои дараҷаи якум, дуюм ва сеюм иборатанд.- Дар чорчӯбаи қисмҳо, масъалаҳо бояд дар шакли дақиқе тартиб дода шаванд, ки аз рӯи дараҷаи мушкилии ҳалашон фарқият дошта бошанд. Масъалаи дараҷаи якум ҳамеша осонтар, аммо сеюм баръакс, бояд мушкил бошад.
Бо туфайли чунин тартибдиҳӣҳар як қисм дар тест вазифаи детектории худро, ки дараҷаи азхудкунии боби маводи таълимиро нишон медиҳад, муайян мекунад.
Барои муайян намудани се дараҷаи азхудкунии фанни таълимӣ се дараҷаи масъалаҳо мувофиқ мебошад:
– Дараҷаи якум (формалӣ)
Ҷалби хонанда ба муҳтавои берунаи вазъияти масъалаҳо ва намунаҳои амали минбаъдаи онҳо, ки аз инҳо иборатанд:
а ) мансуб намудани масъала аз рӯи аломати беруна ба баъзе навъҳо;
б ) ба вуҷуд овардани намунаҳои монанд ё ин ки нақшаи стандартии амалиёт ( шакл, қоида ва гайра).
– Дараҷаи дуюм ( рефлексӣ)
Зоҳир намудани муносибати қатъӣ ба вазъияти масъалаҳо, ки амали имконпазирро муайян менамояд, инҳоянд:
а) таҳлили дақиқкоронаи шартҳо ва муносибати қатъӣ зоҳир намудан ба ҷузъиётҳои вазъияти масъалаҳо тибқи таркиби муайяни мантиқу фанӣ;
б) дар ин
асос кор карда баромадани нақшаи амалиёт, яъне ҳали масъалаҳое, ки ба нақшаи муайяншуда ифода меёбад. Ин тагйир додани алоқамандии фаннии вазъияти масъалаҳо ва тариқи дигар воситаҳо ҷалб намуданро дар назар дорад.
Дараҷаи сеюм (функсионалӣ)
Диққати ҷиддии фикрронӣ зоҳир намудан, имкониятҳои амалиёт дар ҳудуди муайян
а) аз нав дида баромадани намудҳои амалиёт дар ҳудуди муайян
б) санҷиши ҳфикрии ин вариантҳо дар атрофии масъалаҳои ҳалшаванда , ки ҷузъиёти ҳамаи масъалаҳоро фарзия ё тахмин карда метавонад.
Масъалаҳоро чӣ хел тартиб додан даркор аст?
Назарпурсӣ (тестикунонӣ) чӣ хел бояд гузаронида шавад?
– коғазӣ (бланкагӣ)
– компютерӣ
Вақти ҷудонамуда барои назарпурсӣ 80 дақиқа ( ду дарси 40 дақиқагӣ бо танаффусаш).
Миқдори масъалаҳо дар дафтари назарпурсӣ 45- то
Барои иҷро намудани тестҳо зарур аст:
Коғази шакли бланкадошта – қаламва дафтари тестӣ. Воситаҳои ёрирасон ( ҷадвал, калкулятор, китобҳо, сиёҳнависҳ) даркор нест.
Шакли компютерӣ – таъминикомпютер бо барномаи дар он гузошташудае, ки барои назарпурсӣ (тестгузаронӣ) ( шакли оff-ljne) таъмин бошад, ё ба шабакаи интернет (jn- linе) пайваст кунонида шуда бошад.
Дар тест масъалаҳо дар намуди кушод бо ҷавоби кӯтоҳ ё васеъва пушида бо яке аз ҷавобҳои дурустаз байни 4- 5 масъалаи интихобнамуда пешниҳод мегардад
Ба назарпурсӣ чунин хонандагон иҷозат дода намешаванд:
– гирифтори бемории дарунраванд
– кӯтоҳақланд.
Чӣ гуна шарҳ додан бояд дод?
Дар расме, ки нишон дода мешавад, имкониятҳои SАМ ва санҷишҳое, ки дар яке аз вилоятҳои марказии Федератсияи Россия дар чорчӯбаи муайян, яъне синфҳои панҷуми ҳамаи мактабҳо гирифта шудааст. Ин назарпурсӣтариқи SАМ гузаронида шудааст.
Ҷадвали 1. Рейтинги мактабҳои шаҳр аз рӯи ҳисоби холи миёна.
Ҷадвали мазкур нишон медиҳад, ки рейтинги хонандагони мактабҳо аз рӯи холи миёна чӣ гуна аст.
Ҷадвали 7. Структураи холи миёнаи мактаби интихобӣ. Синфҳо МТМ-ҳои гуногунро истифода мебаранд.
Дар ҷадвал структураи холи миёнаи синфҳои мактаби интихобшуда пешниҳод мегардад. Хусусияти фарқкунандаи ин ҷадвал дар он аст, ки синфҳо маҷмӯи таълимӣ- методии гуногунро истифода мебаранд. Ҷадвал имкон медиҳад, ки сифати азхуд намудани мазмуни таълимӣ- фанӣ дар ҳар як синф ва натиҷаи ҳиссагузории ҳар як синф дар гирифтани холи миёнаи мактаб ҳисоб карда шавад.
Натиҷаҳоро чӣ хел беҳтар кардан мумкин аст?
Аз тарафи раёсати мақомоти маориф;
Сохтори роҳбарикунандаи маориф барои таъсирбахш гузаронидан метавонад чунин нишондодҳои тестиро интихоб намояд:
– Холи тести синф/ мактаб/ шаҳр.
– Тақсимоти хонандагоназ рӯи зинаи дастовардҳояшон- /синф /мактаб /шаҳр.
– Холи тестӣ барои ҳар як қисми барнома- шаҳр
– Тақсимоти хонандагон аз рӯи дастовардҳое, ки аз ҳар як барномаи шаҳр бармеояд.
Холи миёнаи тестӣ барои шаҳр- ин дараҷаи умумии нишондидодҳои таҳсилотродар шабакаи мактабӣмуайян менамояд. Ин холи шкаладор имконият медиҳад, ки нишондодҳои миёнаи оморӣ (статистикӣ) дар муқоиса бо дигар минтақаҳо муқоиса гардад. Инчунин аз рӯи ҳамин гуна натиҷаҳои аз дигар шаҳру минтақаҳо ба даст омада баҳои муқоисавии тайёрии муассисаҳои таҳсилотии маҳалро муайян кардан мумкин аст.
Бали миёнаи тестии мактабҳо ва синфҳо имконият медиҳад, ки муваффақ будани онҳоро аз рӯи рақамҳои ба дастовардаи мактабҳои шаҳрӣ ва дигар муассисаҳои таълимии маҳал баҳогузорӣ карда шавад.
Дар чорчӯбаи масоили системаи таҳсилоти умумӣ мактабҳои муваффақро бозёфт намудан хело муҳим аст. Мақсад муайян намудани гурӯҳи омӯзгорони фоидарасонро, ки метавонанд таҷрибаи худро иваз намоянд.Инчунин бо мақсади дар ҳамоишҳои гуногуни сатҳи шаҳрӣ дар оянда алоқаи зич бастан аст.
Тақсимоти хонандагон аз рӯи зинаҳои муваффақият – ин нишондиҳандаи басо зарурӣ барои сардори муссиса маҳсуб меёбад. Дар сатҳи шаҳр ин ҳамчун гурӯҳи сифатнок аз шумораи умумии хонандагон ҳисобида мешавад. Аз рӯи натиҷаҳо чунин нишондодҳои ҳамрадифро дар синфҳо ва мактабҳое, ки хонандаи зиёд дораду барномаро азхуд накардаанд, муайян намудан мумкин аст.
Илова ба ин диққатро ба мактабҳое равона намудан лозим аст, ки қисми асосии хонандагон дараҷаи якуми зинаҳои таҳсилотро нишон медиҳанд, яъне барои иҷрои меъёри фарҳангӣ- синусолӣ камҳавсалагӣ зоҳир мекунанд. Меъёри зерин дар асоси назария , барои санҷиш ва дигар далелҳои муайяншаванда пешниҳод карда мешавад. Ба ҳар ҳол беҳтар мебуд, ки ин меъёри номувофиқ, ки барои хонандагон пешниҳод шудааст, зери назорат бошад. Пас аз индар ҷо ва макон (мактабҳо) вазъияти таълиму тарбияро омухта, роҳҳои беҳтар гардидани онро ёфтан зарур аст. . Тақсимоти хонандагон аз рӯи зинаҳои муваффақгашта дар сатҳи мактабҳо то чӣ андоза якхела будани миқдори хонандагонро муайян менамояд.Далели якхела ё гуногун будани ҳайати синфҳо барои омӯзгорон кайҳо боз мавриди назар қарор дорад. Оиди ин масъалаҳо камаш ду нуқтаи назар вуҷуд дорад: а) барои якхела тақсимот намудани ҳайати хонандагон аз рӯи сатҳи пешрафт ва муваффақияти онҳо ба синфҳо ва мактабҳо; б)якхела набудани синфу мактабҳо , хонандагони сатҳи гуногун барои интихоби баробарӣфоидаовар аст.
Он чизе, ки барои натиљањои тестгузаронї дахл дорад, ин факторњо метавонанд барои обективона (холисона) бањогузорї намудани фаъолияти худ имконпазир бошанд ин њолатро тањлил намуда, њами бурду бохтро ба њисоб гирфта барномаи навро барои хонандагони оянда кор карда баромадан зарур аст.
Барои омўзгорони мактабњои ибтидої завќу шавќ, њама натиљањои ба дастовардаи SАМ, ки бачањои алоњидаро маълум менамояд, муњим аст.
– Холи тестї – хонанда / синф
– Зинаи мувафаќгашта хонандагон
– Људо намудани хонандагон аз рўи муваффаќият синф
– Њунари муваффаќгашта- хонандагон / синф
– Тахмини бањои пешакї аз рўи њар як масъала- хонанда / синф
Тестикунонии холњои хонандагони алоњида дар маљмуъ як шакли пайдарњамї, ки ба омўзгор имкони омўзиши њар як тарбияшавандаро дар муќоиса бо њамсинфон ва дигар синфњо дар дараљаи њамрадифи синфњо, инчунин муќоисаи нишондодњоро дар меъёри фарњангї- маданї нишон медињад.
Дараљаи муваффаќшавии хонандагон- нишондоди сифатнок, ки ба меъёри синусолї бањо додан мумкин мебошад.
Људокунии хонандагони синф аз рўи зинаи муваффаќиятњо ба омўзгор имкон медињад, ки маълумотро оид ба њайат ва аъзоњои гурўњ, ки сифатан аз њамдигар аз рўи тайёриашон фарќ мекунанд, муаян созад. Расми људосозї имкон, медињад, ки дар сифи мазкур ташкили љараёни таълим бањогузорї гардад.
Маълумотдодан аз рўи се нишондоди системаи шкала дар маљмуъ омўзгоро асоси бо эътимод барои фаъолияти минбаъдаи хеш муњайё месозад. Иловатан натиљаи тестгузаронї маълумоти заруриро, ки ба фањмиши муаяйни сатњи охирин мерасонад.
Њаминтавр муваффаќияти синфро бо муќоисагузории синфњои њамрадиф, омўзгоро имкон медињад, ки худи ў кадом роњ (стратегияро)пеш гирфта аст, ки методњои асосии он назаррас бошанд.
Асоси муваффаќиятњои хонандагони алоњида ба омўзгорон имкон медињад, ки хусусияти хоси њудуди таълим- омўзишро муаяйн созад ва фикру мулоњизањояшро оид ба ин нишон дињад.
Сатњи дониши хонандагони алоњида ба омўзгор имкон медињад, ки махсусияти њудуди таълимиро ва дигар усулњои омўзгориро муаяйн намояд.
Ќолаби пешакии бањогузорї аз рўи њар як масъала њангоми дастрас будани дафтарњои тести маводи кушоду њаќиќиро муњайё мекунад, ки ин имкон медињад сабабњои мушкилотро аз ин ё дигар вазифаи супоридашуда барои синф ё хонандагони алоњида тањлилу ташхис ёба